www.wikidata.af-za.nina.az
n Staat is n organisasie wat gesag oor die bevolking binne n geografiese gebied uitoefen Hulle verteenwoordig hierdie bevolking na buite en beskik oor magsmiddele ter verdediging van hul grondgebied en ook die handhawing van interne wet en orde n Staatkundige kaart van die Wereld n Staat kan een van verskeie regeringsvorme he so is sommige state republieke en ander monargiee Soms vorm n staat sy eie land State kan ook saamwerk om n land te vorm soos in die geval van die Verenigde State van Amerika Die meeste lande het hulle eie gewapende magte staatsdiens regbank en polisie Dit gebeur soms dat n staat gedwonge of vrywillig sy mag aan n ander staat oordra of dat state deur n federale of konfederale verband n deel van hul mag aan n oorkoepelende staat toevertrou Inhoud 1 Definisie 2 Komponente van die staat 2 1 Grondgebied 2 2 Bevolking 2 3 Politieke en wetlike organisasie 2 3 1 Morele persoonlikheid 2 3 2 Soewereiniteit 2 3 3 Uitoefening van mag 3 Verwysings 4 Eksterne skakelsDefinisie WysigDaar is geen akademiese konsensus oor die definisie van die staat nie 1 Die term staat verwys na n stel verskillende maar onderling verwante en dikwels oorvleuelende teoriee oor n sekere reeks politieke verskynsels 2 Volgens Walter Scheidel het hoofstroomdefinisies van die staat die volgende in gemeen gesentraliseerde instellings wat reels ople en dit met geweld rugsteun oor n territoriaal omskrewe bevolking n onderskeid tussen die heersers en die regeerdes en n element van outonomie stabiliteit en differensiasie Dit onderskei die staat van minder stabiele vorme van organisasie soos die uitoefening van hoofsaaklik mag 3 Die mees gebruikte definisie is deur Max Weber 4 5 6 7 8 wat die staat beskryf as n verpligte politieke organisasie met n gesentraliseerde regering wat n monopolie van die wettige gebruik van geweld handhaaf binne n sekere gebied 9 10 Weber skryf dat die staat n menslike gemeenskap is wat suksesvol aanspraak maak op die monopolie van die wettige gebruik van fisiese geweld binne n gegewe gebied 11 Charles Tilly definieer state as organisasies wat dwang uitoefen wat onderskei is van huishoudings en verwantskapsgroepe en in sekere opsigte duidelike prioriteit uitoefen bo alle ander organisasies binne aansienlike gebiede 12 Tilly sluit stadstate teokrasiee en ryke in sy definisie in saam met nasiestate maar sluit stamme geslagte firmas en kerke uit 13 Volgens Tilly kan state vanaf 6000 vC in die argeologiese rekord gesien word in Europa het hulle omstreeks 990 verskyn maar het besonder prominent geword na 1490 13 Tilly definieer n staat se noodsaaklike minimale aktiwiteite as Oorlogmaak uitskakeling of neutralisering van hul eie teenstanders Staatskepping uitskakeling of neutralisering van hul teenstanders binne hul eie grondgebied Beskerming uitskakeling of neutralisering van die vyande van hul kliente Onttrekking verwerf die middele om die eerste drie aktiwiteite uit te voer Beregting gesaghebbende beslegting van geskille tussen lede van die bevolking Verspreiding ingryping in die toewysing van goedere onder die lede van die bevolking Produksie beheer van die skepping en transformasie van goedere en dienste wat deur die bevolking geproduseer word 14 15 Moderne akademiese definisies van die staat sluit dikwels die kriteria in dat n staat as sodanig deur die internasionale gemeenskap erken moet word 16 Liberale denke bied nog n moontlike teleologie van die staat Volgens John Locke is die doelwit van die staat of gemenebes die behoud van eiendom Second Treatise on Government met eiendom in Locke se werk wat nie net na persoonlike besittings verwys nie maar ook na n mens se lewe en vryheid Om hierdie rede verskaf die staat die basis vir sosiale kohesie en produktiwiteit en skep aansporings vir welvaartskepping deur waarborge van beskerming vir n mens se lewe vryheid en persoonlike eiendom te verskaf Die verskaffing van openbare goedere word deur sommige soos Adam Smith 17 as n sentrale funksie van die staat beskou aangesien hierdie goedere andersins ondervoorsien sou wees Tilly het narratiewe van die staat uitgedaag as die resultaat van n samelewingskontrak of verskaffing van dienste in n vrye mark hy karakteriseer die staat meer soortgelyk as n beskermingsstelsel soortgeleik aan die van georganiseerde misdaad 15 Terwyl ekonomiese en politieke filosowe die monopolistiese neiging van state betwis het 18 voer Robert Nozick aan dat die gebruik van geweld natuurlik na monopolie neig 19 Nog n algemeen aanvaarde definisie van die staat is die een wat gegee is by die Montevideo konvensie oor regte en pligte van state in 1933 Dit bepaal dat die staat as n persoon van internasionale reg moet oor die volgende kwalifikasies beskik a n permanente bevolking b n gedefinieerde gebied c regering en d vermoe om betrekkinge met die ander state aan te gaan 20 En dat die federale staat n enigste persoon in die oe van internasionale reg 21 Wat die definisieprobleem verwar is dat staat en regering dikwels as sinonieme gebruik word in algemene gesprekvoering en selfs sommige akademiese diskoerse Volgens hierdie definisieskema is die state nie fisiese persone van internasionale reg regerings is organisasies van mense 22 Die verhouding tussen n regering en sy staat is een van verteenwoordiging en gemagtigde agentskap 23 Komponente van die staat WysigDie staat is saamgestel uit n aantal spesifieke elemente wat hom sy hoofeienskappe gee Hierdie elemente is volgens die internasionale reg n Grondgebied n Bevolking Politieke en wetlike organisasie deur instellings wat wette maak en dit toepas Grondgebied Wysig Die grondgebied bepaal die geografiese sone waar die staat sy bevoegdhede kan uitoefen Een van die belangrikste funksies van n staat is om sy territorium af te baken Dit geld op land ter see sowel as in die lug Hierdie bepaling staan as die territorialiteitsbeginsel bekend Vir ouder state is die bepaling van grense nie n probleem nie Vir nuwer state wat hul grense byvoorbeeld na die koloniale periode gekry het of selfs meer onlangs wat bv deel van die Sowjetunie was is dit egter nie so voor die handliggend nie Buiten dit word sekere elemente van afbakening gereeld betwis wat tot vyandighede kan lei Bevolking Wysig Die bevolking is die onderdane van die staat Hierdie onderdane bestaan uit een of meer volke of nasies Die begrip nasionaliteit word gebruik om aan te dui dat n persoon n onderdaan van n bepaalde staat is ongeag of die staat sy gesag oor n enkele of n aantal volke en nasies uitoefen Hoewel die Westerse wereld van die 21ste eeu dit byna as vanselfsprekend beskou dat n staat een nasie saambind en verteenwoordig is dit nie altyd die geval nie Baie state soos bv Suid Afrika is meervolkige of plurale state As n staat slegs een nasie saambind word dit n nasionale of nasiestaat genoem Politieke en wetlike organisasie Wysig Politieke en wetlike organisasie is nodig om die behoud en die kontinuiteit van die staat op sy grondgebied te verseker Hierdie organisasie toon drie kenmerke morele persoonlikheid soewereiniteit en die uitoefening van mag Morele persoonlikheid Wysig Die staat is n entiteit voorsien van magte en regte met n eie en onafhanklike bestaan t o v sy lede en in die besonder van sy bestuur Die staat is permanent die veranderinge wat by die samestelling daarvan mag opduik het geen invloed op sy bestaan of op die duur van sy besluite nie Soewereiniteit Wysig n Staat is soewerein as hy nie sy gesag van n ander sosiale organisasie ontvang nie en daar geen ander sosiale groep is wat bokant dit gestel is nie Die staat is soewerein op internasionale gebied asook in sy interne bestel Soewereiniteit kan egter vrywillig ingeperk word Dit is onder andere die geval by Niue en die Cookeilande wat Nieu Seeland gevra het om hul buitelandse sake te reel As gevolg van sy soewereiniteit het die staat n monopolie op georganiseerde dwang wat hy in die hande van sy howe polisie en weermag plaas Volgens Max Weber word die staat trouens gedefinieer deur sy monopolie op die wetlike aanwending van geweld Uitoefening van mag Wysig Die magte van die staat kan in twee groot kategoriee verdeel word Die mag om die samelewing te organiseer die staat kan aan die hand van wetlike bepalings die aktiwiteite van sy burgers reguleer Die mag om sekere inisiatiewe te neem so lewer die staat dienste en goedere aan die gemeenskap hierdie funksie is tans belangriker as in die 19de eeu Verwysings Wysig Cudworth et al 2007 bl 1 Barrow 1993 pp 9 10 Scheidel Walter 2013 Studying the State The Oxford Handbook of the State in the Ancient Near East and Mediterranean Oxford University Press pp 5 58 doi 10 1093 oxfordhb 9780195188318 013 0002 ISBN 978 0195188318 Dubreuil Benoit 2010 Human Evolution and the Origins of Hierarchies The State of Nature Cambridge University Press p 189 ISBN 978 0 521 76948 8 Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Mei 2016 Gordon Scott 2002 Controlling the State Constitutionalism from Ancient Athens to Today Harvard University Press p 4 ISBN 978 0 674 00977 6 Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Mei 2016 Hay Colin 2001 Routledge Encyclopedia of International Political Economy New York Routledge pp 1469 1474 ISBN 0 415 14532 5 Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Mei 2016 Donovan John C 1993 People power and politics an introduction to political science Rowman amp Littlefield p 20 ISBN 978 0 8226 3025 8 Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Mei 2016 Shaw Martin 2003 War and genocide organized killing in modern society Wiley Blackwell p 59 ISBN 978 0 7456 1907 1 Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Junie 2016 Cudworth et al 2007 p 95 Salmon 2008 p 54 Geargiveer 15 Mei 2016 op Wayback Machine Weber Max 1991 From Max Weber Essays in Sociology in Engels Psychology Press p 78 ISBN 978 0 415 06056 1 Tilly Charles 1990 Coercion Capital and European States AD 990 1992 in Engels Blackwell pp 1 2 13 0 13 1 Tilly Charles 1990 Coercion Capital and European States AD 990 1992 in Engels Blackwell pp 2 4 45 46 Tilly Charles 1990 Coercion Capital and European States AD 990 1992 in Engels Blackwell pp 96 97 15 0 15 1 Tilly Charles 1985 Rueschemeyer Dietrich Evans Peter B Skocpol Theda eds War Making and State Making as Organized Crime Bringing the State Back In Cambridge University Press pp 169 191 doi 10 1017 cbo9780511628283 008 ISBN 978 0 521 30786 4 https www cambridge org core books bringing the state back in war making and state making as organized crime 7A7B3B6577A060D76224F54A4DD0DA4C Strang David 1991 Anomaly and commonplace in European political expansion realist and institutional accounts International Organization in Engels 45 2 150 doi 10 1017 S002081830003304X ISSN 1531 5088 S2CID 154734299 Smith Adam 1776 An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations Holcombe Randall 2004 Government Unnecessary but Inevitable PDF The Independent Review VIII 3 325 342 Nozick Robert 1974 Anarchy State and Utopia Oxford Blackwell ISBN 063119780X Article 1 of the Montevideo Convention Article 2 of the Montevideo Convention Robinson E H 2013 The Distinction Between State and Government Geargiveer 2 November 2013 op Wayback Machine The Geography Compass 7 8 bl 556 566 Crawford J 2007 The Creation of States in International Law Oxford University Press Eksterne skakels Wysig Wikiwoordeboek het n inskrywing vir staat Ontsluit van https af wikipedia org w index php title Staat amp oldid 2548677